Η Νέα Καληδονία αποτελεί έναν παράδεισο βιοποικιλότητας, με τα κοράλλια να έχουν βασικό ρόλο. Ηταν ένα πραγματικά εντυπωσιακό θέαμα αυτό που απόλαυσαν σε πραγματικό χρόνο όσοι συνδέθηκαν με τον ιστότοπο του γαλλικού Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας (www.mnhn.fr) προχθές Παρασκευή. Στο πλαίσιο του «Ετους Βιοποικιλότητας» και με δεδομένη την απειλή που αποτελεί η υπερθέρμανση του πλανήτη για τα υπερευαίσθητα κοράλλια, η WWF της Νέας Καληδονίας, μαζί με το Ινστιτούτο Ερευνας για την Ανάπτυξη (IRD) και το μουσείο διοργάνωσαν την απευθείας υποβρύχια αναμετάδοση ενός φαινομένου σπάνιου και ελάχιστα μελετημένου: της ωοτοκίας των κοραλλιών.

Εξηγεί η δρ Κλερ Γκουαράν, βιολόγος του IRD: «Η ωοτοκία των κοραλλιών δεν έχει μελετηθεί σε βάθος επειδή δεν συμβαίνει παρά μόνο κατά τη διάρκεια μερικών νυκτών στις αρχές του καλοκαιριού του νότιου ημισφαιρίου, όταν η θερμοκρασία των υδάτων φτάνει σε ένα συγκεκριμένο ύψος. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά εντυπωσιακό φαινόμενο, το οποίο μοιάζει με χιόνι με αντίστροφη φορά, από τα κάτω προς τα πάνω. Αυτό συμβαίνει διότι όλες οι αποικίες εκλύουν ταυτόχρονα το γενετικό τους υλικό, το οποίο στη συνέχεια ανεβαίνει προς την επιφάνεια».

Ο θεαματικός αυτός τρόπος αναπαραγωγής των κοραλλιών, παρ' όλο που είναι συντονισμένος, εμπεριέχει διαφορετικές στρατηγικές ανάλογα με το είδος. Οπως διευκρινίζει η δρ Γκουαράν, κάποια είδη έχουν αρσενικές και θηλυκές αποικίες. Οι αρσενικές αποικίες εκλύουν τα σπερματοζωάρια σε μορφή γαλακτώδους νέφους, τα οποία παρασύρονται από τα ρεύματα και γονιμοποιούν τα ωάρια που παράγονται από τις θηλυκές αποικίες. Αλλα είδη είναι ερμαφρόδιτα, όπως τα κοράλλια με κλαδιά του γένους ακρόπορα.

Σε αυτή την περίπτωση, τα κοράλλια εκλύουν σφαιρίδια, που περιέχουν συγχρόνως και αρσενικούς και θηλυκούς γαμέτες. Ανεβαίνουν προς την επιφάνεια, όπου ανοίγουν απελευθερώνοντας ωάρια και σπερματοζωάρια, επιτρέποντας να επισυμβεί η γονιμοποίηση. Το γεγονός ότι όλες οι αποικίες εκλύουν ταυτόχρονα το γενετικό τους υλικό ευνοεί τις πιθανότητες συνάντησης μεταξύ ωαρίων και σπερματοζωαρίων, αυξάνοντας έτσι και τις πιθανότητες γονιμοποίησης.

Η αναπαραγωγή λαμβάνει χώρα τη νύχτα, όπως άλλωστε συμβαίνει και σε πολλούς άλλους θαλάσσιους οργανισμούς. Συναρτάται ευθέως με το γεγονός πως τα θαλάσσια αρπακτικά είναι λιγότερο δραστήρια τις νυχτερινές ώρες. Το φαινόμενο ανακαλύφθηκε πρώτη φορά στον μεγάλο αυστραλιανό ύφαλο στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και έκτοτε παρατηρήθηκε και σε άλλες περιοχές του κόσμου. «Εκεί, η μαζική ωοτοκία των κοραλλιών συμβαίνει μερικές νύχτες μετά την τελευταία πανσέληνο της άνοιξης, γι' αυτό και εμείς ποντάραμε σε αυτή την περίοδο για τις δικές μας παρατηρήσεις», αναφέρει η δρ Γκουαράν.

Οι θαλάσσιοι βιολόγοι επέλεξαν ως ιδανικό τόπο για τις μελέτες τους την ακατοίκητη νησίδα Ιένγκα, στα βορειοανατολικά του νησιωτικού συμπλέγματος, με ένα εξαιρετικά πλούσιο υποθαλάσσιο περιβάλλον. Ο Σεμπαστιέν Φανινόζ, συντονιστής του προγράμματος εκ μέρους της WWF της Βόρειας Επαρχίας της Νέας Καληδονίας, αιτιολογεί την επιλογή: «Εγινε για τρεις λόγους. Καταρχάς, ήδη υλοποιείται σε αυτή τη ζώνη ένα πρόγραμμα καταγραφής υποθαλάσσιων μονοπατιών, που σκοπό έχει να εισαγάγει τον επισκέπτη στη γνώση του υποθαλάσσιου περιβάλλοντος και να τον ευαισθητοποιήσει για την προστασία του. Κατόπιν, η υποθαλάσσια αυτή έκταση είναι επισήμως προστατευόμενη και επιβλεπόμενη. Τέλος, η συγκεκριμένη ζώνη περιλαμβάνεται σε μια ευρύτερη θαλάσσια και επίγεια περιοχή που έχει προταθεί να ανακηρυχθεί παγκόσμια κληρονομιά της ανθρωπότητας. Να σημειώσουμε πως η απουσία κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας προσφέρει τη δυνατότητα απρόσκοπτης παρακολούθησης, σε βάθος χρόνου, της ωοτοκίας των κοραλλιών».

Οσο για το στόχο των νυχτερινών παρατηρήσεων, ο Σεμπαστιέν Φανινόζ εξηγεί: «Από τη μία πλευρά, είναι παιδαγωγικός: η ευαισθητοποίηση του τοπικού πληθυσμού, και ειδικότερα των φυλών που ζουν στις βορειοανατολικές ακτές, των μαθητών και των επισκεπτών. Από την άλλη, είναι επιστημονικός: η συλλογή των πρώτων στοιχείων για την περαιτέρω προστασία των κοραλλιογενών υφάλων. Γι' αυτό μελετούνται η ημερομηνία και η ώρα της ωοτοκίας, ταυτοποιούνται είδη και καταγράφονται περιβαλλοντικές παράμετροι όπως η θερμοκρασία των υδάτων, οι ωκεάνιες και οι μετεωρολογικές συνθήκες».