Η Ελλάδα, παρά τη μικρή της έκταση, διαθέτει μεγάλη ποικιλία πουλιών και συνολικά μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 442 είδη. Ο λόγος είναι η μεγάλη ποικιλία βιοτόπων -ακτές, υγρότοποι, αγροτικές περιοχές, δάση κ.ά.- οι περισσότεροι από τους οποίους εξακολουθούν να διατηρούν σε ικανοποιητικό βαθμό τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά.

Ωστόσο, τουλάχιστον 122 είδη πουλιών περιλαμβάνονται σε κάποια από τις κατηγορίες κινδύνου. Σύμφωνα με τον αναπληρωτή ερευνητή του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών του ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. (Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας), όπως προκύπτει από το Κόκκινο Βιβλίο για τα Απειλούμενα Ζώα της Ελλάδας, τουλάχιστον 242 είδη πουλιών αναπαράγονται τακτικά στη χώρα μας, 76 έρχονται κατά τον χειμώνα, 29 είναι παρόντα κατά τη μετανάστευση, ενώ ένα είναι εξαφανισμένο.

Επίσης, έχουν καταγραφεί από μία μέχρι μερικές δεκάδες φορές, τουλάχιστον 91 ασιατικά ή βορειοευρωπαϊκά είδη, των οποίων η ζωογεωγραφική κατανομή φθάνει μέχρι τα βόρεια ή τα ανατολικά σύνορά μας, ενώ επιπλέον τρία είδη χαρακτηρίστηκαν «απροσδιόριστα».

Ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους, τον τόπο που ζουν και τις συνήθειές τους, τα πουλιά χωρίστηκαν σε γενικότερες κατηγορίες, όχι με την αυστηρή ταξινομική έννοια, αλλά με ευρύτερα οικολογικά κριτήρια.

Πριν από 20 χρόνια, στην πρώτη έκδοση του Κόκκινου Βιβλίου, ο αριθμός των ειδών που κινδύνευαν ανερχόταν σε 100.

Ωστόσο, η εντατικοποίηση της γεωργίας, με τις εκτεταμένες μονοκαλλιέργειες και την αλόγιστη χρήση γεωργικών φαρμάκων, είχε σοβαρές επιπτώσεις στους πληθυσμούς πολλών ειδών που ζουν σε αγροτικά οικοσυστήματα. Στα δάση, οι πληθυσμοί ορισμένων ειδών φθίνουν και η κατανομή τους περιορίζεται εξαιτίας του κατακερματισμού των δασών, των συνεχών πυρκαγιών, αλλά και της διαχείρισης που συχνά παραβλέπει τις αρχές της αειφορίας.

Η καταστροφή και η ρύπανση των υγροτόπων, κυρίως από υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων, επηρεάζει τους πληθυσμούς παρυδάτιων και υδρόβιων πουλιών. Επίσης, η όχληση, ιδιαίτερα στους μικρούς υγροτόπους, τους αποκλείει από πολλά είδη πουλιών, ενώ και το παράνομο εμπόριο, μαζί με το παράνομο κυνήγι βρίσκονται υψηλά στον κατάλογο των απειλών των πληθυσμών των πουλιών.

Όσον αφορά στην προστασία των πουλιών, η κυριότερη νομοθεσία είναι η Κοινοτική Οδηγία 79/409 (για την προστασία των πουλιών και των βιοτόπων τους), όπως αυτή μεταφέρθηκε στην ελληνική νομοθεσία (ΦΕΚ 1495/6-9-2010). Επίσης, υπάρχει η νομοθεσία για τις Ζώνες Ειδικής Προστασίας και σύντομα αναμένεται η ρύθμιση για τη βιοποικιλότητα. Η εφαρμογή τους θα συμβάλλει κατά πολύ στην προστασία των πουλιών. Όμως, το νομικό πλέγμα για την προστασία των πουλιών, όπως και της βιοποικιλότητας γενικότερα, πρέπει να συμπληρωθεί με δράσεις τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, ώστε να είναι αποτελεσματικό.

Επιστημονικοί, ερευνητικοί φορείς και περιβαλλοντικές οργανώσεις έχουν σημαντικό ρόλο και μοναδική ευκαιρία για έρευνα και συμμετοχή σε δράση, τονίζει ο κ. Καζαντζίδης.

ΑΠΟ ΖΟΥΓΚΛΑ