• Ένα πειραματόζωο νεκρό κάθε 8 δευτερόλεπτα!

    Κάθε οκτώ δευτερόλεπτα, σύμφωνα με το Διεθνή Οργανισμό Animal Aid, σε κάποιο εργαστήριο ένα ανυπεράσπιστο ζώο θυσιάζεται… Υπολογίζεται πως κάθε χρόνο, μόνο στις ΗΠΑ, περίπου 70 εκατομμύρια ζώα…

  • ΧΩΡΑ-ΣΤΑΘΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΕΞΩΤΙΚΩΝ ΖΩΩΝ Η ΕΛΛΑΔΑ…

    «Η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες-κόμβους διακίνησης σπάνιων ειδών» μας λέει ο γενικός διευθυντής της οργάνωσης «Αρκτούρος», Λάζαρος Γεωργιάδης. Οι αρχές κάνουν ό,τι μπορούν για να ελέγξουν την κατάσταση…

  • Oι κόκκινες αλεπούδες «εισβάλλουν» στην Αρκτική…

    «Εκπλαγήκαμε όταν συναντήσαμε μια κόκκινη αλεπού στην περιοχή μελέτης μας, στην τούνδρα της Αρκτικής Ρωσίας, γιατί το είδος αυτό απαντάται πολύ σπάνια σε εδάφη στο Βορρά», δήλωσε στο BBC η ερευνήτρια…

  • Ανθρώπινα τέρατα στην Ρόδο...

    Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του τηλεοπτικού σταθμού «Κόσμος», άγνωστοι «έριξαν» άγρια σκυλιά στο καταφύγιο μικρών ζώων και εν προκειμένω γατιών, στην Καλλιθέα της Ρόδου, με αποτέλεσμα να κατασπαράξουν πολλά μικρά γατάκια…

ΟΙ ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΕΣ ΦΑΛΑΙΝΕΣ!

H παρατήρησή τους εξελίσσεται σε μία από τις δημοφιλέστερες οικοτουριστικές δραστηριότητες, πολύ πιο προσοδοφόρα από τη φαλαινοθηρία. Κάθε χρόνο, τουλάχιστον 10 εκατομμύρια άνθρωποι δαπανούν περισσότερα από 1,3 δισ. δολάρια για να τις δουν και να τις φωτογραφίσουν από κοντά. Τι κοιτάζουν, όμως; Το ΟΙΚΟ σάς συστήνει το πιο ενδιαφέρον θηλαστικό του πλανήτη...

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

ΕΙΔΗ: Στους ωκεανούς ζουν 14 είδη φάλαινας, συμπεριλαμβανομένης και της Balaenoptera omurai. Πρόκειται για ένα νέο σχετικά είδος, το οποίο υποστήριξαν ότι ανακάλυψαν το 2003 τρεις Ιάπωνες επιστήμονες, δημοσιεύοντας σχετικό άρθρο στο περιοδικό Nature. Εξωτερικά μοιάζει με την πτεροφάλαινα, αλλά είναι μικρότερη σε μέγεθος.
ΨΑΡΙ Ή ΘΗΛΑΣΤΙΚΟ: Είναι θαλάσσια θηλαστικά: αναπνέουν με πνεύμονες, είναι θερμόαιμα ζώα, θηλάζουν τα μικρά τους και έχουν τρίχωμα. Αντί δοντιών, έχουν μπαλένες.
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΖΩΗΣ: Διαφέρει από είδος σε είδος. Π.χ. η μεγάπτερη ζει τουλάχιστον 50 χρόνια, ενώ η πτεροφάλαινα 80 - 100 χρόνια. Στην πραγματικότητα είναι δύσκολο να υπολογιστεί η μέγιστη διάρκεια ζωής τους.
ΣΩΜΑΤΟΤΥΠΟΣ: Η γαλάζια φάλαινα είναι το μεγαλύτερο ζώο που έζησε ποτέ στη Γη - μεγαλύτερη κι από τους δεινόσαυρους. Το μήκος της φτάνει τα 33,5 μέτρα και το βάρος της κυμαίνεται μεταξύ 90 και 120 τόνων.
ΔΙΑΤΡΟΦΗ: Χρειάζεται περίπου 4 τόνους μαλακόστρακων την ημέρα.
ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ: Η μετανάστευσή της είναι το μεγαλύτερο ταξίδι όλων των θηλαστικών, καθώς καλύπτει απόσταση μεταξύ 12.000 και 20.000 χλμ. Ξεκινώντας τον Οκτώβριο από τις θάλασσες Μπέρινγκ και Τσάκτσι του Αρκτικού Ωκεανού, διανύει περίπου 120 χλμ. την ημέρα για να φτάσει, στα τέλη Δεκεμβρίου με αρχές Ιανουαρίου, στην Μπάχα Καλιφόρνια του Μεξικού και να γεννήσει ή να ζευγαρώσει.
ΑΠΕΙΛΕΣ: Η φαλαινοθηρία και τα σόναρ των πολεμικών πλοίων αποτελούν τις μεγαλύτερες απειλές. Τα τελευταία ευθύνονται για πολλούς εκβρασμούς στη στεριά. Η ηχητική δέσμη που χρησιμοποιείται για την ανίχνευση υποβρυχίων, όχι μόνο τις αποπροσανατολίζει, αλλά συχνά τους προκαλεί εσωτερική αιμορραγία και θάνατο.

Στα ζεστά και προστατευμένα νερά της χερσονήσου Μπάχα Καλιφόρνια στο δυτικό Μεξικό, τα οποία οι γκρίζες φάλαινες επιλέγουν για να φέρουν στον κόσμο τα μικρά τους, τα εντυπωσιακά κήτη του Ειρηνικού Ωκεανού μοιάζουν εξοικειωμένα με την ανθρώπινη παρουσία. Οι συναντήσεις με τους επίσης εξοικειωμένους μαζί τους ντόπιους είναι, εξάλλου, συχνές. Όμως, η μαμά φάλαινα, που η Αμερικανίδα βιολόγος -ειδικευμένη στη συμπεριφορά των θαλάσσιων θηλαστικών- Τόνι Φρόχοφ βλέπει να πλησιάζει με το μωρό της προς το ερευνητικό της σκάφος, έχει διακριτά πάνω της τα σημάδια καμακιού από φαλαινοθήρες, «προίκα» που απέκτησε κατά το μεταναστευτικό ταξίδι της. Παρ' όλα αυτά, δεν φοβάται - ίσως γιατί ενστικτωδώς καταλαβαίνει πως και οι δυο τους εδώ είναι ασφαλείς. Ενθαρρύνει το μικρό της να την ακολουθήσει, πείθοντάς το πως στη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή μπορούν να εμπιστεύονται τους ανθρώπους. «Ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία, άκρως ενδεικτική της υψηλής νοημοσύνης του ζώου», λέει στο ΟΙΚΟ η Τόνι Φρόχοφ.

«Το πώς αλληλεπιδρούν οι φάλαινες με εμάς εξαρτάται από το πώς τους φερόμαστε. Οι επιθετικές και βίαιες συμπεριφορές είναι αυτές που καλλιεργούν τη σχέση κυνηγού και θηράματος». Παραδόξως, και σε αντίθεση με το περιστατικό του οποίου υπήρξε μάρτυρας η Αμερικανίδα επιστήμονας, η γκρίζα φάλαινα είχε κάποτε το παρατσούκλι «διαβολόψαρο» - αν και δεν είναι ψάρι, αλλά θαλάσσιο θηλαστικό. Της το είχαν προσδώσει οι φαλαινοθήρες, διότι, στην προσπάθειά της να προστατεύσει το τραυματισμένο από τα φονικά καμάκια μικρό της, ανταπέδιδε την επίθεση. Λόγω της φαλαινοθηρίας, στα μέσα του 19ου αιώνα, ο πληθυσμός της στη δυτική ακτή των ΗΠΑ κόντευε να εξαφανιστεί. Σήμερα, χάρη στις συντονισμένες προσπάθειες για την προστασία του είδους, αγγίζει πιθανόν και τα 20.000 άτομα. Το παράδειγμα της γκρίζας φάλαινας είναι ίσως ενδεικτικό των λόγων για τους οποίους σήμερα η παρατήρηση φαλαινών (whale-watching) αποτελεί μια από τις δημοφιλέστερες οικοτουριστικές δραστηριότητες σε όλο τον κόσμο.

Σύμφωνα με στοιχεία που έχει συγκεντρώσει ο ερευνητής Εριχ Χόιτ, από τη δεκαετία του '90 και ύστερα η παρατήρηση φαλαινών αναπτύσσεται με ρυθμούς της τάξης του 12% ετησίως, σημειώνοντας αύξηση τετραπλάσια αυτής του παγκόσμιου τουρισμού εν γένει. Αντίστοιχα κάθε χρόνο, περίπου 10 εκατ. άνθρωποι σε τουλάχιστον 90 χώρες δαπανούν περισσότερα από 1,3 δισ. δολάρια για να δουν και να φωτογραφίσουν φάλαινες από κοντά. Μόνο μέσα στο 2008 τα έσοδα άγγιξαν τα 2,1 δισ. δολάρια, σημειώνοντας ρεκόρ. «Την ίδια φάλαινα μπορείς να τη συναντήσεις δεκάδες φορές, αλλά να τη θανατώσεις μόνο μία», σημειώνει ο Πάτρικ Ράματζ από το Διεθνές Ταμείο για την Ευημερία των Ζώων (IFAW). «Οι αριθμοί συνηγορούν στο ότι η οικονομική απόδοση του whale-watching ξεπερνά τα προερχόμενα από τη φαλαινοθηρία κέρδη, αποδεικνύοντας ότι οι φάλαινες αξίζουν πολύ περισσότερα ζωντανές απ' ό,τι νεκρές», εξηγεί η Τόνι Φρόχοφ.


Μας μοιάζουν!

Γιατί όμως τις παρατηρούμε; Τι κάνει τις φάλαινες τόσο συναρπαστικές; Μάλλον το γεγονός ότι έχουν σχεδόν ανθρώπινες συμπεριφορές...«Οι αντιδράσεις τους στις ανθρώπινες δραστηριότητες, είτε πρόκειται για whale-watching, είτε για εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου, είτε για στρατιωτικές ασκήσεις, μελετάται διεξοδικά από τους επιστήμονες», λέει η κ. Φρόχοφ. «Γνωρίζουμε ότι η δομή του εγκεφάλου τους είναι ιδιαίτερα εξελιγμένη.

Δεν διαθέτουν μόνο υψηλή νοημοσύνη, αλλά και ανεπτυγμένα συναισθήματα: π.χ. είναι εξαιρετικά στοργικές μητέρες και δεινές στην επικοινωνία». Από νευροβιολογικές μελέτες του εγκεφάλου της μεγάπτερης και της πτεροφάλαινας (2006, Mount Sinai School of Medicine), καθώς και άλλων κητωδών όπως τα δελφίνια και οι φυσητήρες, προκύπτει ότι η δομή μοιάζει αρκετά με αυτόν του ανθρώπου. Σε κάποια δείγματα, μάλιστα, εντοπίστηκαν μεγάλες ατρακτοκυτταρικές συγκεντρώσεις: πρόκειται για κύτταρα που συνδέονται με υψηλές νοητικές λειτουργίες, όπως η επίγνωση του εαυτού μας, η αίσθηση συμπόνοιας και η γλωσσική έκφραση. Τους συγκεκριμένους νευρώνες οι φάλαινες τους ανέπτυξαν 15 εκατομμύρια χρόνια πριν από τον άνθρωπο, γεγονός που οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν «παράλληλη εξέλιξη».

Γι' αυτό εξάλλου θεωρούνται και οι πιο δεινοί επικοινωνητές του ζωικού βασιλείου. Τον κύριο όγκο των γνώσεων για το σύστημα επικοινωνίας που έχουν αναπτύξει οι φάλαινες τον αντλούμε από τη μεγάπτερη, που τραγουδά και τα πιο σύνθετα «τραγούδια»: οι μελωδικοί φθόγγοι που προφέρει η αρσενική μεγάπτερη ταξιδεύουν και ακούγονται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Η πληροφορία που μεταφέρουν τα τραγούδια παραμένει άγνωστη σε μας, παρ' όλα αυτά το να τα ακούει κανείς, πόσο μάλλον από κοντά μέσω υδροφώνου, είναι μια συναρπαστική έως και συγκινητική εμπειρία. Η ποικιλία των ηχητικών μοτίβων και συνδυασμών αποτελεί απόδειξη της υψηλής νοημοσύνης και της πολυπλοκότητας του πολιτισμού τους. Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου του Όρεγκον, οι φάλαινες τραγουδούν με διαφορετικές διαλέκτους, ανάλογα με την περιοχή όπου κολυμπούν, αν και το γιατί δεν είναι σαφές (γενετικοί και άλλοι λόγοι). Πάντως, λόγω της ηχορύπανσης που προκαλεί ο άνθρωπος στους ωκεανούς, είναι πιθανό να μην μπορούν να επικοινωνήσουν με την ίδια ευκολία με την οποία το έκαναν εκατομμύρια χρόνια τώρα. Για να φέρουμε την αντιστοιχία στα ανθρώπινα, είναι σαν κάποιος από εμάς να ζει επί 70 χρόνια σε ένα σπίτι όπου επί 24 ώρες το 24ωρο από τον επάνω όροφο ακούγεται η σειρήνα ενός συναγερμού...

Η μελέτη της συμπεριφοράς των φαλαινών καταδεικνύει ότι συνεργάζονται μεταξύ τους, διδάσκουν και διδάσκονται. Αναγνωρίζουν τους φίλους τους αλλά και τους εχθρούς τους. Πενθούν όταν χάνουν κάποιον δικό τους. Και πιθανόν, υπό προϋποθέσεις, μαθαίνουν σιγά-σιγά να μας εμπιστεύονται ξανά. «Η στάση τους εξαρτάται κι από τη δική μας. Αν νιώσουν ότι τις σεβόμαστε, υπάρχουν περιοχές, όπως η Μπάχα Καλιφόρνια, που θα πλησιάσουν τον άνθρωπο σε τέτοια απόσταση που, βγάζοντας το κεφάλι τους από το νερό, θα τον αφήσουν να τις αγγίξει», λέει η κ. Φρόχοφ.

Δεν είναι, άλλωστε, μόνον οι άνθρωποι που επιθυμούν να γνωρίσουν καλύτερα τις φάλαινες. Σύμφωνα με την Τόνι Φρόχοφ, έχει διαπιστωθεί πως και τα θαλάσσια κήτη, αντίστοιχα, προσεγγίζουν και «μελετούν» -για τους δικούς τους λόγους- τους ανθρώπους. Τη διττή αυτή σχέση επιχειρεί να καταγράψει ένα πρωτοποριακό στο είδος του διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα, που ξεκίνησε πριν από λίγες ημέρες και τελεί υπό την ευθύνη της Αμερικανίδας βιολόγου: φοιτητές απ' όλο τον κόσμο καταφτάνουν στην Καλιφόρνια για να παρατηρήσουν τις φάλαινες, που... παρατηρούν τους ίδιους. «Προστατεύοντας τις φάλαινες, προστατεύουμε τους εαυτούς μας», καταλήγει η Τόνι Φρόχοφ. «Η παρουσία τους αποτελεί δείκτη υγείας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Εδώ και εκατομμύρια χρόνια ζουν στους ωκεανούς, όπου τρέφονται κυρίως με ευφαυσεώδη, δηλαδή μικρά πλαγκτονικά γαριδάκια.

Η συμβολή τους στη θαλάσσια υγεία είναι απόλυτα ζωτικής σημασίας, με τρόπους που ενδεχομένως ακόμη δε γνωρίζουμε. Και αν θέλετε να το δούμε πιο... εγωιστικά, με τα ανθρώπινα μέτρα ίσως, η αύξηση του αριθμού των παρατηρητών φαλαινών σε όλο τον κόσμο σημαίνει ότι ανάμεσά τους υπάρχουν και πολλά παιδιά, στα οποία δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουν αυτά τα θαυμαστά πλάσματα. Είναι σπουδαίο να γνωρίζεις, βλέποντας μια γαλάζια φάλαινα, πως είναι το μεγαλύτερο σε μέγεθος ζώο που έζησε ποτέ στον πλανήτη μας. Κι είναι ακόμα πιο σπουδαίο να κάνεις ό,τι περνάει από το χέρι σου για να μπορούν να τη βλέπουν και τα παιδιά των παιδιών σου...»

ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΘΕΛΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΤΗΣ

«Η παρακολούθηση φαλαινών δεν διεξάγεται παντού με οικολογικά υπεύθυνο τρόπο», λέει η Τόνι Φρόχοφ. «Επειδή οι άνθρωποι από τη φύση μας είμαστε στοχοπροσηλωμένα όντα, έχουμε συχνά την τάση να αντιμετωπίζουμε τις φάλαινες ως αντικείμενα: για να εξασφαλίσουμε, π.χ., ένα καλό φωτογραφικό στιγμιότυπο, θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας ώστε να το πετύχουμε - έστω κι αν αυτό σημαίνει ότι τις διακόπτουμε από τη φροντίδα των μικρών τους, τις ενοχλούμε ενώ ξεκουράζονται, τις τραυματίζουμε ή ακόμα και τις σκοτώνουμε «κατά λάθος», καθώς τις κυνηγάμε με το σκάφος. Ο μόνος τρόπος για να εξασκείται με ασφάλεια για τα ζώα η συγκεκριμένη δραστηριότητα, είναι να τους φερόμαστε με σεβασμό: να τα τιμάμε γι' αυτό που είναι, ως μεμονωμένα άτομα και ως ομάδες που αγωνίζονται να επιβιώσουν σε ένα αυξανόμενα απαιτητικό περιβάλλον. Όχι ως αντικείμενα, από τα οποία μπορεί ο καθένας να πάρει το δικό του ενθύμιο».

ΑΠΟ ΤΟ ΟΙΚΟ της Καθημερινής

2 ΠΑΤΟΥΣΕΣ:

korinoskilo είπε...

τι κομπλιμεντο τελικα να σε λενε φαλαινα!!!!!

ΛΕΩΝ είπε...

Έτσι είναι......γειά σου φαλαινίτσα μου!

Δημοσίευση σχολίου