Διεθνής ερευνητική ομάδα ανακάλυψε στο βυθό των ελληνικών θαλασσών τα πρώτα είδη πολυκύτταρων οργανισμών που περνούν ολόκληρη τη ζωή τους χωρίς οξυγόνο.

Τα τρία μικροσκοπικά ζώα ανήκουν στην κατηγορία των θωρακιοφόρων, πλασμάτων με μήκος γύρω στο ένα χιλιοστό που ζουν κυρίως στην άβυσσο. Βρέθηκαν σε βάθος άνω των 3.000 μέτρων στη λεγόμενη «ανοξική λεκάνη της Αταλάντης», η οποία βρίσκεται έξω από τις νότιες ακτές της Ελλάδας (και δεν έχει σχέση με την ομώνυμη πόλη της Φθιώτιδας).

Μέχρι σήμερα, οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει πολλά είδη ιών και μονοκύτταρων οργανισμών που ζουν χωρίς οξυγόνο, καθώς και λίγους πολυκύτταρους οργανισμούς που ανέχονται τις ανοξικές συνθήκες για περιορισμένο χρονικό διάστημα.

Η ανακάλυψη μεταζώων, δηλαδή πολυκύτταρων ζώων, τα οποία περνούν ολόκληρη τη ζωή τους σε συνθήκες ανοξίας, δείχνει ότι η ζωή στη Γη, ή ακόμα και σε άλλους πλανήτες, μπορεί να προσαρμόζεται σε συνθήκες που μέχρι σήμερα θεωρούνταν απαγορευτικές.

Τα ευρήματα δημοσιεύονται στην έγκριτη επιθεώρηση BMC Biology από την ομάδα του Ρομπέρτο Καναβάρο του Πολυτεχνικού Πανεπιστημίου του Μάρκε στην Ανκόνα της Ιταλίας.

Σε συνεργασία με Δανούς συναδέλφους του, ο Καναβάρο συνέλεξε τα μοναδικά δείγματα στη διάρκεια τριών ερευνητικών αποστολών στην Ανατολική Μεσόγειο, έξω από τις νότιες ακτές της Ελλάδας. Η βαθιά ανοξική λεκάνη της Αταλάντης παραμένει ακόμα και σήμερα τόσο μυστηριώδης ώστε η συλλογή δειγμάτων από αυτή είναι «σαν να πηγαίνεις στο φεγγάρι για να συλλέξεις βράχους», σχολιάζει ο Καναβάρο στο δικτυακό τόπο του περιοδικού Nature.

Η ανακάλυψη «ανοίγει έναν ολόκληρο κόσμο για τα μετάζωα ο οποίος νομίζαμε ότι βρισκόταν εκτός ορίων» δήλωσε η Λίσα Λέβιν, βιολόγος του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας Scripps στην Καλιφόρνια. «Εξαιρετικά σημαντική» χαρακτήρισε τη δημοσίευση και η Ανγκέλικα Μπαντ, ειδική στη βιολογία της αβύσσου στο Ζωολογικό Μουσείο του Αμβούργου.

Όπως αποκάλυψαν οι εργαστηριακές αναλύσεις, τα τρία σπάνια θωρακιοφόρα έχουν αναπτύξει ειδικές προσαρμογές για το ανοξικό περιβάλλον. Σε αντίθεση με όλα τα άλλα γνωστά ζώα, τα οποία βασίζονται στα μιτοχόνδρια για την καύση των θρεπτικών συστατικών στα κύτταρά τους, τα θωρακιοφόρα της αβύσσου χρησιμοποιούν για το μεταβολισμό τους διαφορετικά οργανίδια. Τα οργανίδια αυτά, διαπίστωσαν οι ερευνητές, θυμίζουν τα υδρογονοσώματα, δομές που απαντώνται και σε ορισμένα αναερόβια μικρόβια.

Επόμενο βήμα των Ιταλών και Δανών ερευνητών είναι να δώσουν επίσημες επιστημονικές ονομασίες στα τρία μοναδικά είδη.